Keşke her çocuğun bağlandığı, ilgilendiği, dallarına çıktığı, meyvesi varsa yediği, salıncak kurup sallandığı, her mesim değiştiğini gözlemlediği bir ağacı olsa… Dünyanın en cömert varlıklarından biri olan ağaçlardan isteklerimiz hiç bitmiyor. Havayı temizlemesi, oksijen üretmesi, gezegene nefes aldırması, erozyonu önlemesi, suyu tutması, canlılara yuva olması, güzel bir manzara sağlaması, ekonomik fayda sağlamasının yanısıra bizlere arkadaş ve öğretmen olmasını da bekliyoruz bazen.
“Cömert Ağaç” kitabının orjinal adı “The Giving Tree*”. İngilizceden doğrudan çevirince bağışlayan ya da veren ağaç oluyor ama çevirmen cömert ağaç demiş ve bence de esas Türkçe karşılığını bulmuş. Kitabın konusu bir çocuk ve ağacın ilişkisi üzerinden insan doğa ilişkilerini anlamak.
“Bir zamanlar bir ağaç vardı ve küçük çocuğu çok sevdi.
Hergün çocuk ağacın yanına gelir, onun elmalarını toplar, dallarında sallanır, gövdesine tırmanır..”
Bu cümlelerde başlayan kitap, çocuğun büyümesi ve zaman içinde ağaç ile değişen ilişkisini anlatır. Kitabın güzelliği bu anlatımdaki cümlelerin şiirselliği ve çizimlerden geliyor. Çocuk ve ağaç arasındaki her diyaloğa göre ağacın çizimi de değişiyor. Örneğin çocuk küçükken ağaç ona eğiliyor gibi çizilmiş. Çocuk büyüdüğünde yine konuya göre çizimler değişiyor. Renkler sadece siyah ve beyaz. Yazılar ise mümkün olduğu kadar az ve öz.
Çocuklar için kitap yazan çok sayıda kişi vardır ama çocuklar için hem şiir yazan hem de çizen azdır. Shel Silverstein, 1930 yılı doğumlu Amerikalı bir yazar. Silverstein, hem yazar hem şair hem de müzisyen olması ile çok yönlü bir kişi. Çoğu yazar gibi o da zamanında anlaşılamanın sıkıntılarını çekmiş. Yazar, Cömert Ağaç kitabını 1964 yılında bu kitabı bastırmak istediğinde yayınevleri bu hikayenin çocuklar için fazlasıyla üzücü bulunacağı düşüncesiyle uzun süre basmamış bu kitabı. Günümüzde ise ”Cömert Ağaç”’ın 30 farklı dile çevrilmesiyle ve birden çok baskı yapmasıyla ilgi gördüğünü anlayabiliyoruz. Cömert Ağaç hakkında yazılmış pekçok akademik makale de bulunuyor.
Kitabın eski basım fotoğraflarını ararken bu kitabın hikayesinin ülkelere göre de farklı yorumlandığını okudum. Örneğin, ağaçla çocuğun ilişkisini İsveç’te arkadaşlık, Japonya’da ağaç ve anne, ABD’de hem dinsel inanışlar ve bazı kişiler de doğa ve insan ilişkisi üzerinden okumuş bu kitabı. Kitabın okurları arasında bir yandan çok sevenler bir yandan da aşırı sevmeyenlar var. Kitabı sevmeyen kitle o kadar ileri gidiyor ki bu kitabı narsizmi, bencilliği vs. kötü diyebileceğimiz özellikleri çocuklara aşıladığını belirtmişler. Diğer kitaplarda olduğu gibi en iyisi yorumu çocuklara bırakmak..
