Kanada Alberta Üniversitesi Yapay Zeka Laboratuvarı Uzmanı Greg Kondrak, on beşinci yüzyılda çözülmez bir kodla yazılan Voynich El Yazması’nın gizemini çözmek için ipuçları bulduğuna inanıyor.
Voynich Yazısı, bilinmeyen bir alfabe ve anlaşılmaz bir dilde isimsiz bir yazar tarafından yazılan bilinmeyen içerikli, eski bir kitaptır.
Ne zaman yazıldığı bilinmemekle birlikte, karbon 14 testlerine göre; yazıldığı parşömen 1404 ile 1438 yılları arasında üretilmiştir. Kitaba ismini veren, 1912 yılında varlığını ortaya çıkaran Wilfrid M. Voynich adındaki sahaftır.
Nadir kitap ve el yazmalarının bulunduğu Yale Üniversitesi Beinecke Kütüphanesi‘nde ürün; MS 408 olarak listelenmiştir.
Eski el yazması, 2. Dünya Savaşı’nın önde gelen Amerikalı ve İngiliz uzmanlarının içeren çok sayıda profesyonel ve amatör şifreleme uzmanının yoğun çalışmaları alanına girmiştir.
Voynich Elyazması şimdiye kadar bulunan en esrarengiz antik el yazmalarından biridir. Hiç kimse el yazmasında yazılan tek bir kelimeyi bile deşifre etmeyi başaramadı.
Kondrak ise; yazının dili için o zamanın % 97’lik doğrulukla tespit edebilen yapay zeka programlarının yardımına başvurdu. El yazmasını analiz edip, dilin İbranice’ye benzediğini öne sürdü. Daha önceki çalışmalar; esrarengiz el yazmasının bir Arap yazısı şeklinde yazıldığı yönündeydi.
Kitabın ilk cümlesinin yaklaşık çevirisi şöyle: “ … o (kız); rahibe, evin adamına, bana ve halka tavsiyelerde bulunurdu…”
Bilgisayar teknolojilerini kullandığı için diğer uzmanlar çalışmalarına fazla heves göstermemiş olsalar da, bu araştırmacı; İbranice’de uzman kişilerin sözcüklerin sözdizimini ve anlamını çözmeleri gerektiğini düşünüyor.
Kondrak ve Ekibi; Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’ni 380 dile tercüme ederken, yüzde 97 oranında doğru istatistiksel algoritmalar kullandı.
Bilim adamları, İbranice araştırmacılarının bulgularını doğrulamak için, aramalarını yaptıktan sonra Google Translate’e yöneldiler.
Kondrak; AI’nin tercüme ettiği cümlenin sadece gramer olarak çevrildiğini yorumlama yapılamadığını ve Eski İbranice Uzmanı olmadan, tüm el yazması ve anlamının bir sır olarak kalacağını belirtiyor.
Kondrak: “Diğer insanlarla iletişim kurmak için insan dilini kullanıyoruz, ancak bilgisayarlar bu dili anlamıyor çünkü insanlar için tasarlandı.”
Şimdilik antik metnin; ‘çiftçi’, ‘hafif’, ‘hava’ ve ‘ateş’ referanslarını içerdiğine inanılmakta. AI tarafından tamamlanacak olan eski yazılar, Eski İbranice Uzmanı tarafından yorumlanabilirse; elyazması bu kitabın şifresi tamamen çözülmüş olacak.
