İnsanların doğal çevreyi dönüştürme kabiliyetleri; artan ormansızlaşma, toprak erozyonu ve sera gazı emisyonlarından kaynaklanan modern bir olay olarak kabul edilir. Bu yıl; uluslararası bir jeolog grubu; Antroposenin* başlangıcını 20. yüzyılın ortası olarak kabul etti.
Ancak dönüşüm; hala tartışılmaktadır ve birçok araştırmacı tarihin etrafına yerleştirilmiş olan nispeten yeni çerçeveye meydan okumaktadır.
Dünya çapında 250’den fazla arkeologdan sentezlenen yeni bir harita; gezegenimizin topraklarındaki insan baskısının, nükleer çağdan çok daha eski olduğunu ortaya koyuyor. Washington Üniversitesi, Maryland Baltimore County Üniversitesi ve Max Planck İnsan Tarihi Bilim Enstitüsü de dahil olmak üzere araştırmacılardan oluşan bir grup; yapılan bir araştırmaya göre, 3.000 yıl önce toplayıcılar ve çiftçilerin, gezegenimizdeki toprağı nasıl değiştirdiklerini açıkladılar.
ArchaeoGLOBE Projesi; arazi kullanımının yaklaşık 10.000 yıl öncesinden avcı ve toplayıcıların zamanından, Sanayi Devrimi’nden ve daha sonra 1850 yılına kadar analiz eder. Yeni çalışma; mevcut tarihi arazi kullanımı modellerine arkeolojik bir bakış açısı getiriyor. Araştırmacıların altı kıtadaki arazi kullanımı konusundaki uzmanlıklarına dayanarak; Kitle Kaynaklı Harita, tarımın (daha erken ve daha yakın zamanda yapılan araştırmaların bildirildiğinden) daha önce başladığını gösteriyor .
UW Antropoloji Profesörü Ben Marwick: “Dünyanın her yerinde çalışan arkeologlar var, ancak verileri farklı şekilde topluyorlar ve daha büyük kalıplar bulmak zor olabilir. Arkeologlara veri kümelerini birleştirmek yerine bir dizi soru sorarak, bir geçici çözüm yarattık: Aslında insanlar ne yapıyordu ve dünyanın farklı yerlerinde ne kadarını yapıyorlardı?”
Yaygın olarak belirtilen son araştırmalar; modern zamanlardan önce insan davranışını ve çevresel değişimi tahmin etmek için istatistikler ve haritalar kullanmıştır. ArchaeoGLOBE Projesi için araştırma ekibi; araştırmayı geliştirmeyi ve Dünya’yı analitik bölgelere ayırmayı düşünerek aylar harcadı.
Sonunda, ekip Dünya’yı (Antarktika hariç) 146 bölgeye böldü ve arkeologların bu bölgelerdeki insan faaliyeti konusundaki katkılarını 10 farklı noktada aradılar ve 700 civarında cevap elde ettiler.
Araştırmacıların bulguları arasında:
-Avcılık, toplayıcılık ve balıkçılık olarak tanımlanan yiyecek arama; 10.000 yıl önce dünyanın birçok yerinde yaygındı. Ancak 3.000 yıl önce dünya bölgelerinin yarısından fazlasında düşüş gösterdi.
-8.000 yıl öncesine kadar hayvancılığın yükseltilmesi… Otlakçılık, Güneybatı Asya’daki bazı köken bölgelerinden (4.000 yıl önce yaygın olduğu Kuzey Afrika ve Avrasya’da olduğu gibi) kurak ortamlara yayılmıştı.
-6.000 yıl önce, dünya bölgelerinin neredeyse yarısında bir tür tarım uygulanmaktaydı ve bu 3.000 yıl öncesine kadar yaygındı.
-Çiftçilik genellikle avcılık ve toplamanın bir gıda üretimi aracı olarak “değiştirildiği” düşünülmektedir.
Max Planck Enstitüsü Araştırmacı Stephens: “Bu tür bir çalışma, çevresel sistemlerde insanların rolünü ve özellikle ‘doğal’ ortamları anladığımız şekilde yeniden düşünmemize neden oluyor. Birçok insan uzun süredir uzun vadeli insan-çevre etkileşimlerinin çalışmasının arkeolojik bilgi içermesi gerektiğini fark etti. Ancak araştırmalarımız ve veri setimiz ilk kez küresel ölçekte bu tür bir işbirliğinin kapısını açıyor.”
Araştrmacılar, çevre üzerindeki insan etkisinin tarihini anlamanın iklim değişikliğini ele alma konusunda etkileri olduğunu söylüyor. Stephens, Ağustos ayının başlarında arazi kullanımı ile ilgili bir raporun Birleşmiş Milletler’in İklim Değişikliği Hükümetlerarası Paneli’nden yayımlanmasıyla, insan etkisinin Dünya’nın geleceği için kritik bir konu olduğunu belirtiyor ve ekliyor: “Fakat gezegende henüz bu tartışmalara anlamlı bir şekilde yer verilmemiş olan antropojenik değişikliklerin derin bir geçmişi de var.”
Maryland Baltimore County Üniversitesi Araştırmacı Erle Ellis: “Antroposenin en son paradigmasının ötesine geçmenin ve derin geçmişin uzun vadeli değişimlerinin; bu gezegenin ekolojisini dönüştürdüğünü ve günümüzün küresel kılan sosyal-ekolojik altyapılarını (tarımsal ve kentsel) ürettiğini kabul etmenin zamanı geldiğini gösteriyor.”
Araştırmacılar, ArchaeoGLOBE haritaların; dünyanın bazı bölgeleri hakkında diğerlerine nazaran daha fazla bilgi içerdiğini, arkeolojik dikkatin bir yansıması olduğunu belirtti. Bu, kısmen bu çalışmaya katılan arkeologların uzmanlığının yanı sıra; çeşitli yerlerde çalışmak için kaynakların ve desteğin bulunmasından kaynaklanmaktadır.
Araştırma yazarları, Batı ve Kuzey yarım kürelerden kapsamlı veriler elde etmekle birlikte; daha az araştırılan bölgelerin daha fazla araştırma gerektirdiğini açıkça belirtti.
Tüm ArchaeoGLOBE materyallerini çevrimiçi olarak herkesin kullanımına sunmaya açan Araştırmacı Marwick: “Bu, bilgiyi mümkün kılarak kolaylaştırılabilir. Bunun gibi küresel bir veri kümesi, şimdiye kadar mümkün olmayan çok sayıda ilginç takip araştırmasını mümkün kılıyor.”
*Antroposen: İnsanoğlunun dünyaya olan etkisinin en üst düzeye çıktığı Sanayi Devrimi’nden bugüne olan süreç ve devam edecek bu duruma İnsan Çağı da denen döneme verilen isim. Çünkü dünyamız artık geri döndürülmesi çok zor bir sürece girmiştir.
