California, Standford Üniversitesi’nden Biyomühendis Manu Prakash önderliğinde bir grup araştırmacı, çocukluğumuzda oynadığımız elle yapılan “fırıldak” ile, sıtma gibi tropikal hastalıkları, kanı ayrıştırarak, 15 dakika içerisinde tespit edebildiler.
Bu çalışmayla, hastanelerde ve laboratuvarlarda kullanılan, aşırı maliyetli olan santrifüj, tek bir oyuncak ile, (üstelik elektriksiz tamamen manuel kullanılan) sadece 20 cent’e mal oldu.
6000 dolara kadar çıkan tıbbi santrifüjler; taşınma, parasal ve yer kaplama açısından sorun teşkil ediyordu.
Manu Prakash’ın aklına çocukluk döneminde oynadığı, “dize üzerinde düğme” diye tabir edilen ve ironik bir şekilde şimdiye kadar, hiç kimsenin matematiksel ve fiziksel olarak nasıl çalıştığını bilmediği, “fırıldak” geldi. Prakash’ın ekibi bunu hesaplama modellemesi kullanarak değiştirmek için yola çıktı. Oyuncak üzerindeki çalışmada, ipleri sıkı sargılar haline getirmenin, asgari güçle hızlı bir şekilde dönmeyi sağlayan enerjinin depolanması için, anahtar olduğunu keşfettiler.
Yaklaşık 6 ay boyunca, ekip, döner hız için oyuncağı optimize etti ve iplere bağlı, küçük tüplerini tutan bir kağıt diske takılı olan çubuklar üzerinde, ileri-geri çekerek çalışan bir prototip oluşturdu; tekrarlanan sarma ve açma işlevi, teller üzerindeki kanı döndürdü. Süreç, yüksek hızlı bir kamera ile izlendiğinde, dakikada 125.000 devir’e kadar (birçok ticari santrifüjden daha hızlı) olduğu görüldü. Ekip, bugünün ileri teknolojili santrifüjlerinde olduğu gibi, plazmayı 1.5 dakikadan kısa bir sürede kan numunelerinden ayırmayı başardığını bildirdi. Bugün bu durum, Doğa Biyomedikal Mühendisliği tarafından rapor edildi.
