Dil, din, ırk ve fikir ayrılıkları gözetmeksizin bir can kurtarmayı insanlığı kurtarmakla bir tutan anlayışla, mesleklerini sağduyu ve özveriyle yerine getiren tüm doktorlarımızın ve tüm sağlık çalışanlarının Tıp Bayramını kutlarız.
14 Mart Tıp Bayramı’nın 100. yılının kutlanması dolayısıyla; sizlere kısaca Tıp Bayramı Tarihçesini ve Turkishtime tarafından hazırlanan “Tıp Bilimine Yön Veren 100 Türk” araştırması ve kitabından; araştırmaları, buluşları ve tedavi yöntemleri dünyada yankı doğuran tıp insanımızın bazılarını derlemeye çalıştık.
14 Mart Tıp Bayramı Tarihçesi
14 Mart 1827’de, II. Mahmut döneminde, Hekimbaşı Mustafa Behçet’in önerisiyle ilk cerrahhanenin, Şehzadebaşı’daki Tulumbacıbaşı Konağı’nda Tıphane-i Amire ve Cerrahhane-i Amire adıyla kurulması, Türkiye’de modern tıp eğitiminin başladığı gün olarak kabul edilir. Okulun kuruluş günü olan 14 Mart, “Tıp Bayramı” olarak kutlanmaktadır.
İlk kutlama, 1919 yılının 14 Mart’ında işgal altındaki İstanbul’da gerçekleşmiştir. O gün, tıbbiye 3. sınıf öğrencisi Hikmet Boran’ın önderliğinde, tıp okulu öğrencileri işgali protesto için toplanmış ve onlara devrin ünlü doktorları da destek vermişti. Böylece Tıp Bayramı, tıp mesleği mensuplarının yurt savunma hareketi olarak başlamıştır. 1929–1937 yılları arasında 12 Mayıs günü Tıp Bayramı olarak kutlandı. Bu tarih, Bursa’daki Yıldırım Darüşşifası’nda ilk Türkçe tıp derslerinin başladığı tarih olarak kabul edildiği için Tıp Bayramı yapıldı. Ancak zamanla bu uygulamadan vazgeçildi ve yeniden 14 Mart Tıp Bayramı oldu.
“Tıp Bilimine Yön Veren 100 Türk” Kitabı’ndan;
Gökhan Hotamışlıgil
Metabolizma, genetik, obezite ve diyabet üzerine çalışmalarını yoğunlaştırmıştır.
2005 yılından beri Harvard Üniversitesi’nde görev yapmaktadır. Diyabet ve karaciğer yağlanması gibi hastalıkları durdurabilecek “lipokin” adlı bir hormonu keşfetmiştir. Obezite ve buna bağlı metabolik bozukluklarla ilgili çalışmalarıyla TÜBİTAK Bilim Ödülü’ne layık görülmüştür. TÜBA Asil Üyeliği ve Amerikan Obezite Vakfı Asil Üyeliği görevleri de sürmektedir. Harvard Üniversitesi Genetik Hastalıklar Laboratuvarı’nı yönetmektedir. 1986’da Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olmasının ardından Harvard’da doktora yapan Hotamışlıgil, Harvard Üniversitesi Genetik ve Karmaşık Hastalıklar Bölümü Başkanıdır.
Hotamışlıgil’in buluşları çok sayıda ilaç geliştirme programının temelini oluşturdu. Prof. Dr. Hotamışlıgil, bugüne kadar diyabet, obezite ve kalp sağlığı alanında sayısız çalışmaya imza attı. Çalışmaları ile tüm dünyayı etkileyen bir bilim adamı olarak tanınan Prof. Hotamışlıgil, TASSA (Turkish American Scientists & Scholars Association) ve Boston Türk Biyoloji grubunda yapmış olduğu çalışmalar nedeni ile Amerikan-Türk camiası tarafından Altın Türk ve Toplum Lideri olarak ödüllendirilmiştir.
Prof. Hotamışlıgil; Markey, Pew, Sandler, ADA, NIH ve Harvard Üniversitesi’nden çok sayıda ödüle layık bulunmuştur. Son olarak, araştırma ekibiyle birlikte, kolesterol seviyesi hücre içinde yükseldiğinde uyarı veren ve kolesterolün zararlı etkilerine karşı hücreleri koruyan bir mekanizma geliştirmiştir.
Tarık Tihan
Beyin tümör sınıflamasında bulunan bir çok tümör tipinin tanımlanmasına katkıda bulunmuştur.
Tarık Tihan 1985 İstanbul Tıp Fakültesi mezunudur. İstanbul Tıp Fakültesi’nde Biyokimya Anabilim dalında araştırma görevlisi olarak çalışmış ve sonrasında Avusturya hükümetinden aldığı bursla gittiği Viyana Üniversitesi’nde Tıbbi Biyokimya doktorası yapmıştır. Ardından ABD’de University of South Florida İç Hastalıkları Anabilim dalında araştırma görevlisi olarak çalışmış, aynı zamanda Moffitt Cancer Center’da araştırmacı olarak görev almıştır. 1991’de New York, Beth Israel Medical Center’de Beyin Cerrahisi anabilim dalında araştırma görevlisi ve uzmanlık öğrencisi olan Tihan, aynı hastanede Patoloji Anabilim dalına uzmanlık öğrencisi olarak kabul edilmiştir. ABD’de onkolojik patoloji ve nöropatoloji yandal ihtisaslarını tamamlamıştır. 1997’de Johns Hopkins Medical İnstitutions’da yardımcı doçent olarak çalışmaya başlamış, 2002 yılında da University of California, San Francisco’da önce doçent sonra da Profesör olarak devam etmiştir. Halen aynı üniversitenin nöropatoloji bilim dalında görev yapmakta ve Brain Tumor Research Center’da araştırma yürütücüsü olarak çalışmaktadır.
Profesör Tihan, Dünya Sağlık Örgütü Beyin Tümörleri Sınıflandırma Grubu ve Dünya Sağlık Örgütü Endokrin Tümörler Sınıflandırma Grubu dahil olmak üzere 30’un üzerinde ulusal ve uluslararası organizasyonda görev almıştır. United States and Canadian Academy of Pathology ve American Association of Pathology organizasyonlarının yönetim kurumlarında yer almıştır. Ülkemizde Bilim Akademisi üyesi olan Prof. Tihan, Türkiye’de 50 den fazla Tıp fakültesinde konuşmacı olarak bulunmuştur.
2017 yılı itibariyle 3 kitap, 20 den fazla kitap bölümü, 200 den fazla abstrakt ve 230’un üzerinde bilimsel makalesi bulunmaktadır. 2000 yılından beri Dünya Sağlık Örgütü beyin tümör sınıflamasında bulunan bir çok tümör tipinin tanımlanmasına katkıda bulunmuştur. Nöropatoloji dünyasında pilomiksoid astrositom olarak bilinen tümör tipini ilk olarak tarif eden yayının ilk yazarı olarak bilinir.
Serap Aksoy
Epidemiyoloji, biyomedikal ve tropik hastalıklar üzerine çalışmaktadır.
Uyku hastalığına neden olan ve ölümlerle de sonuçlanabilen tripanosoma paraziti üzerine çalışmalar yapmaktadır. Afrika kıtasında birçok yerde epidemiyoloji üzerine çalışmalar yapmıştır. Hastalıkla ilgili gerçekleştirdiği araştırmalar birçok ölümü engelleyebilecek niteliktedir.
Serap Aksoy 2002-2010 yılları arasında Yale Üniversitesi’nde Mikrobiyal Hastalıklar Epidemiyolojisi Bölümüne başkanlık yapmıştır. Yale Üniversitesi’nde ekip arkadaşlarıyla birlikte çalıştığı laboratuvarda özellikle Afrika tripanosomlarını ileten ve çoklu simbiyotik mikropları barındıran çeçe sineklerinin biyolojisini anlamayı amaçlamaktadır. Prof. Dr. Serap Aksoy başkanlığındaki 140 kişilik uluslararası ekip, 10 yıl süren araştırmalar sonucu, özellikle Afrika kıtasında ölümcül uyku hastalığının taşıyıcısı olan Çeçe sineğinin gen haritasını çıkarttı. Bu sayede Afrika’da insanlarda uyku, hayvanlarda ise nagana hastalığına sebep olan çeçe sineğinin mücadelesinde önemli bir ilerleme sağlanmış oldu. Aksoy’un laboratuvarı, çeçe popülasyonlarını azaltmak veya hastalık iletme yeteneklerini azaltmak için yeni yöntemlerin geliştirilmesine odaklanmaktadır. Aksoy, sık sık bu alanda yapılan uluslararası eğitim programlarına katılmaktadır. 2015’te, Entomological Society of America’nın Onur Üyesi seçilmiştir.
Taner Demirer
Kök hücrenin kansere karşı kullanımı konusunda çalışmalar yapmaktadır.
Dr. Demirer 1984 yılında Ankara Tıp Fakültesinden dönem üçüncüsü olarak mezun olmuş ve 1987-1997 yılları arasında 10 yıl süre ile Amerika Birleşik Devletleri’nde eğitim görmüştür. Amerika’da bulunduğu dönem içerisinde iç hastalıkları ihtisasını Wisconsin Tıp Fakültesi’nde, Tıbbi Onkoloji, Hematoloji ve Kemik İliği Transplantasyonu ihtisaslarını ise Washington Üniversitesi’ne bağlı Fred Hutchinson Kanser Merkezi’nde yapmış ve kendisine bu enstitüde Üstün Başarı ödülü verilmiştir. Amerikan Federal Hükümeti ve Sağlık Bakanlığı tarafından kendisine İç hastalıkları ve Tıbbi onkoloji uzmanı unvanları ve diplomaları verilmiştir. 1998 yılında ülkemizde hematoloji alanında verilen ‘ROCHE Tıp Araştırma Ödülü’nü almıştır.
Prof. Dr. Demirer, 2001-2007 yıllarında kısa adı EBMT olan Avrupa Kemik İliği Transplantasyon Birliği’nin Solid Tümör Grubu Başkanlığı ile kısa adı FECS olan Avrupa Kanser Federasyonu konsey üyeliği görevlerini yürütmüştür. Dr. Demirer aynı zamanda Hematoloji ve Onkoloji alanında uluslararası düzeyde tanınmış dergilerin editöryal komisyonlarında da danışman olarak görev yapmaktadır. Demirer, ülkemizde Sağlık Bakanlığına bağlı ilk kemik iliği transplant merkezini Ekim 1999’da Ankara Numune Hastanesinde kurmuş ve Ekim 2001 yılına kadar bu ünitenin direktörlüğünü yapmıştır. Ayrıca Temmuz 2003 ve Mart 2015 tarihlerinde İstanbul’da yapılan Avrupa Kemik İliği Transplantasyon Kongresinin Başkanlığı’nı yapmıştır. 2002 yılında Sağlık alanında TÜBİTAK Bilim Ödülünü almıştır. Türkiye Bilimler Akademisi Konsey üyesi, Avrupa Bilimler Akademisi Asli Üyesi ve Dünya Akademiler Birliği (IAP) Seçici Kurul üyesidir. Dr. Demirer aynı zamanda TÜBA Kanser ve Kök Hücre Çalışma Gruplarının başkanlıklarını da yürütmektedir.
Ülkemizi uluslararası platformlarda üstün temsil kabiliyeti ve kök hücrenin kansere karşı kullanımı konusunda yaptığı üstün nitelikli çalışmaları nedeniyle Ekim 2014’te Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Onur Ödülü’nü almıştır.
Meral Beksaç
Hematoloji alanında uzmanlaşmıştır.
Hacettepe Tıp Fakültesi’nden mezuniyeti takiben iç hastalıkları eğitimini Ankara Yüksek İhtisas hastanesi’nde İmmunoloji ve Doku Tiplendirme Laboratuvarlarını kurulması izlemiş ve İç hastalıkları doçentliği ünvanını almıştır (1987). Eğitimi süresince Karolinska Hospital, Stockholm (1983-1984), Heidelberg Universitesi, Royal Marsden Hospital, London University College Hospital ve Stanford gibi birçok saygın kuruluşta çeşitli sürelerde araştırmacı olarak çalışmıştır. Ankara Tıp Fakültesi’nde hematoloji yan dal ihtisasını tamamladıktan sonra aynı bilim dalı içerisinde doku tiplendirme, moleküler hematoloji ve akım sitometri laboratuvarlarını kurarak hematodiagnostik yüksek lisans programını başlatmıştır. Takiben Ankara Üniversitesi’nde Türkiye’nin ikinci akraba dışı doku bankasını kurmuş ve ülke çapında 500’ü aşkın naklin gerçekleşmesine katkıda bulunan bu yapılanmanın ABD ve Dünya’daki benzerleri ile uluslararası iletişim ve işbirliğini oluşturmasını yürütmesini sağlamıştır.
Bu birikim ile 1994’ten başlayarak ülkemizde ilk kez kordon kanı kök hücrelerinin insan kullanımına girmesi, ilk kordon kanı nakli (1995), ilk akraba dışı kordon kanı nakli ve ilk -tek uluslararası akredite (FACT/NETCORD) Akraba Dışı Kordon Kanı Bankası’nı kurmuştur. Son dönemde kalıntı hastalık ölçümünün tedavide gereği konusunda ülkemizde öncül rol oynayarak bu alandaki çalışması 2017’de New York’taki Lenfoma&Miyeloma kongresinde en başarılı temel bilim araştırması ödülüne layık bulunmuştur. Ankara Üniversitesi bünyesinde geliştirilen yeni ilaç molekülleri ile in vitro anti-miyelom etkisine yönelik sonuçlar iki patent başvurusuna yol açmıştır.
Prof. Beksaç halen Balkan Miyelom Çalışma Grubu’nun başkan yardımcılığını, Türk Hematoloji Derneği’nin İmmunohematoloji alt komite başkanlığını, Türkiye kemik İliği Transplantasyon Vakfı’nın başkanlığını yürütmektedir.
Rezan Topaloğlu
Böbrek nakli ve sistinoz konusunda çalışmaktadır.
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni bitiren Rezan Topaloğlu, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’nda uzmanlık eğitimini 1984 yılında tamamlamıştır. 1988 yılında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’na öğretim görevlisi olarak atandı.1988-1990 yılları arasında Pediatrik Nefroloji ve Romatoloji Ünitesi’nde üst ihtisasını tamamladı.
1994-1995 yılları arasında TÜBİTAK NATO bursunu alarak Londra Guy’s Hastanesi ve Hammersmith Hastanesi’nde kronik böbrek yetmezliği, transplantasyon ve sistemik lupus eritematozis konularında çalıştı. Topaloğlu’nun başlıca ilgi alanları renal transplantasyon, sistinoz, IgA nefropati, Lupus ve HSP nefriti, Nefrotik sendrom ve Ailesel Akdeniz Ateşidir.
Ekibiyle birlikte 1998 de Ailevi Akdeniz Ateşi konusunda TÜBİTAK Araştırma Ödülü’nü aldı. 1999’da pediatri profesörü oldu. 2002 yılında Avrupa Pediatrik Nefroloji Kurumu (ESPN) araştırma ödülünü aldı. 2013’ten itibaren Dünya Peditarik Nefroloji Derneği Yönetim Kurulu üyesi ve Genç Nefrolog Eğitim Komitesi Başkanı’dır.
Esen Karamürsel Akpek
Kornea nakli konusunda uzmandır.
Esen K. Akpek, 1999’dan beri Baltimore’da Wilmer Göz Enstitüsü’nde görev yapmaktadır. Kornea nakli alanında dünyaca ünlü bir isimdir. Dr. Akpek şu anda Wilmer’de kornea ve dış hastalıklarda burs programı direktörüdür ve alanında liderlik yapan çok sayıda oftalmolog yetiştirmiştir.
Akpek, keratoprotez cihazları alanında patent sahibidir, Cora Verhagen İmmünoloji Ödülü, Amerikan Oftalmoloji Başarı Ödülü ve başka pek çok ödüle sahiptir. Kornea ve oküler yüzey hastalıklarının cerrahi tedavisinde uzman olan Akpek, her türlü donör ve yapay kornea nakli ameliyatlarını gerçekleştirebilmektedir. Zorlu katarakt ameliyatlarında ve komplike ön segment rekonstrüksiyonu vakalarında da uzmanlaşmıştır. Klinik uzmanlığı, enflamatuar göz bozuklukları, korneanın alerjik ve immünolojik hastalıkları ve konjonktiva, sklerit, üveit, katarakt cerrahisi, korneal transplantasyon, limbal kök hücre transplantasyonu ve keratoprotezidir.
Doktora derecesini Hacettepe Üniversitesi’nden alan, Ankara’da staj ve stajyerlik eğitimini takiben Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi Massachusetts Göz ve Kulak Burun Boğaz Kliniği’nde Oküler İmmünoloji dalında uzmanlık eğitimi alan Akpek, daha sonra Wilmer Göz Enstitüsü’nde kornea, katarakt ve dış hastalıklarda cerrahi burs programını tamamlamıştır.
Muzaffer Değertekin
İlaç salgılayan kalp stentlerinin dünyada ilk uygulamalarını gerçekleştirmiştir.
1990 yılında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olan Prof. Dr. Muzaffer Değertekin, 1991 yılında İstanbul Koşuyolu Kalp Hastanesi’nde kardiyoloji ihtisasına başladı. Aynı hastanede 1995 yılında ihtisasını tamamladı ve 1998 yılında Kardiyoloji Doçenti unvanını aldı. Koşuyolu Kalp Hastanesi’nde değişen aralıklarla Başasistanlık ve Klinik Şefliği görevlerinde bulundu.
2005 yılında Yeditepe Üniversitesine Kardiyoloji Anabilim dalına Profesör olarak atandı. 2008 yılında Kardiyoloji Bölüm başkanlığına atandı. 2000 yılında Avrupa Kardiyoloji Derneği Eğitim bursu ödülünü kazandı. 2001-2003 yıllarında Hollanda Erasmus Üniversitesi Thoraxcenter kardiyoloji bölümünde çalıştı ve İlaç salgılayan kalp stentlerinin dünyada ilk uygulamalarını gerçekleştirdi ve 2003 yılında Erasmus Üniversitesinde PhD unvanını aldı. Türk Kardiyoloji Derneğinde yönetim kurulu üyeliği ve genel sekreter yardımcılığı yaptı. Türk Kardiyoloji Derneği Girişimsel Kardiyoloji Birliği Kurucu Başkanlığını 2010-2012 yılları arasında yaptı. 2010 yılında 52 ülkenin üye olduğu Avrupa Kardiyoloji Derneği yönetim Kurulu’na Türkiye`den tek yönetim kurulu üyesi olarak seçildi.
Kalp Damarlarına Takılan İlaçlı Stent ve Sanal Kalp Anjiyosu (BT Anjiyografi), kalp kapağı hastalıkları temel araştırma alanlarındandır. Bu konuda basılmış kitapları vardır. Kardiyoloji Alanında yurtdışında basılmış pek çok yayını bulunmaktadır. Yayınlarına Bir çok uluslararası kardiyoloji kuruluşunun danışma kurulunda yer almaktadır. Avrupa Kardiyoloji Derneği Girişimsel Kardiyoloji Birliğinde Bilimsel Danışma kurulu üyeliği yapmaktadır.
Yasemin Alanay
Osteogenezis imperfekta’ya neden olan, çekinik kalıtılan yeni bir gen bulmuştur.
Prof. Dr. Alanay, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Çocuk Genetik Hastalıkları konusunda uzmandır. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İngilizce Tıp Fakültesi mezunu olan Prof. Dr. Yasemin Alanay, mezuniyet sonrası kısa süre Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD’da asistanlık yaptı. 1997-2001 arasında Hacettepe ÜTF Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD’da uzmanlık eğitimi aldı. 2001-2002 döneminde Pediatri Başasistanlığı yaptı. 2002 sonlarında Down Sendromlu çocuklarla ve anneleri ile ilgili uzmanlık tezini yürüttüğü Çocuk Genetik Ünitesi’nde uzman olarak çalışmaya başladı. 2005- 2006 döneminde 1 yıl Los Angeles Cedars Sinai Tıp Merkezi’nde “İskelet Displazileri” konusunda eğitim aldı.
2010’da Hacettepe Üniversitesi Bilim Teşvik Ödülü’ne layık görüldü. 2011 yılında Çocuk Genetik Hastalıkları Türkiye’de ilk kez Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanlığı sonrası üst ihtisas olarak kabul edildi. Dr. Alanay Yan Dal Diploması alan ilk hekimler arasında yer aldı. 2013 yılında Profesör ünvanı aldı. Dr Alanay, Avrupa ve ABD’de çok-merkezli çok sayıda çalışmanın içinde yer almış, pek çok hastalığın genetik nedeninin aydınlatılmasına katkıda bulunmuştur. Özellikle çekinik kalıtılan ostegenezis imperfekta ve yüz gelişiminde rol alan genlerin tanımlandığı çalışmalarda baş araştırmacıdır. Bu alanlarda iki yeni gen tanımlamıştır.
Çocuk Genetik Hastalıkları Derneği’nin kurucuları arasında yer alan Alanay ayrıca, International Skeletal Dysplasia Society, European Society of Human Genetics, Milli Pediatri Derneği, Türk Tabipleri Birliği, American Society of Human Genetics (ASHG), Türk Pediatri Kurumu üyesidir. Uluslararası hakemli dergilerde yayınlanmış çok sayıda makalesi, pek çok kitap bölümü mevcuttur. 2013 yılında ilk kez basılan Osteogenezis İmperfekta Kitabında tanımladığı gen üzerine kitap bölümü yazmıştır. Prof. Dr. Yasemin Alanay, halen Acıbadem Sağlık Grubu’nda çalışmalarını sürdürmektedir. İlgi alanları çocukların genetik hastalıkları, klinik genetik, iskelet displazileri ve genetik hastalıkların toplumsal etkileridir.
Yusuf Yılmaz
Yağlı karaciğer hastalığındaki bazı bilimsel araştırmaları dünya literatüründe de öncü olmuştur.
2007 yılında ‘İç Hastalıkları Uzmanı’ olan Prof. Dr. Yusuf Yılmaz, 2011 yılında ‘Gastroenteroloji Uzmanı’ olmuştur ve 2012 yılında Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne ‘Öğretim Üyesi’ olarak atanmıştır. 2017 yılında tıp fakültesine atanan en genç ‘Profesör’ olmuştur. Prof. Dr. Yusuf Yılmaz’ın uluslararası yabancı dergilerde yayımlanmış 150’ye yakın bilimsel araştırması bulunmaktadır.
Prof. Dr. Yusuf Yılmaz, 2007 yılında dahiliye asistanı iken yağlı karaciğer hastalığı ile ilgili özgün çalışması nedeniyle Türkiye Hepatoloji Vakfı Zafer Paykoç Ödülü’nü almıştır. Eczacıbaşı Bilim Teşvik Ödülünü 2011 yılında, Bayındır Tıp Teşvik Ödülünü 2012 yılında almıştır. Bilimsel araştırmaları yağlı karaciğer hastalığının taranması, teşhisi, şiddetinin belirlenmesine yarayacak invazif olmayan yöntemlerin keşfedilmesine ve klinik kullanımına ilişkindir. Prof. Dr. Yusuf Yılmaz, Yağlı karaciğer hastalığındaki bazı bilimsel araştırmaları
dünya literatüründe de öncü olmuştur. Avrupa Karaciğer Araştırmaları Derneği, Amerikan Karaciğer Araştırmaları Derneği, Amerikan Kronik Karaciğer Vakfı üyeliği bulunmaktadır. Prof. Yusuf Yılmaz, Fibroscan kullanımındaki deneyimini gerek yurtiçinde gerekse yurtdışında hekimlere yönelik eğitim kurslarıyla meslektaşlarıyla paylaşmaktadır.
