Katie Bouman, ilk kez bir ‘canavar’ olarak bilinen kara deliğin görüntüsünü yakalayabilmeyi mümkün kılan algoritmaları yazan parlak bir zihin…
Dünya hala 10 Nisan’da basına açıklanan blimsel buluşu konuşuyor. İlk kez bir kara deliğin görüntülenmesi; dünyanın heryerinden çalışmaya katılan bilim insanları ve araştırmacıların ortak çabasına dayanıyor. Ancak bir kişi bu çalışmanın temelini oluşturuyor ve adının daha çok duyurulmasını hak ediyor.
Harvard mezunu Katie Bouman, yarattığı algoritmalar sayesinde; M87’nin dudak uçuklatan görüntüsünü tüm dünya izleyebildi. Bouman; görüntünün bir araya gelmesini mümkün kılan algoritmayı geliştirmek için, üç araştırmacı arkadaşıyla birlikte çalıştı.
Ekip; Event Horizon Teleskopu (Olay Ufku Teleskopu) ağını oluşturan teleskoplardan gelen veri yığınlarını birleştirmenin bir yolunu bulmak; neredeyse imkansız bir görevdi. Geliştirdikleri algoritmalar ise; bugün gördüğümüz harika görüntüyü oluşturmak için verileri bir araya getirdi.
Event Horizon Teleskopu; dünyanın dört bir yanında Hawaii, Şili, Meksika, İspanya, Arizona ve Antarktika’da bulunan teleskoplardan elde edilen verilerden oluşturulmuştur. Her teleskop M87’den gelen o kadar çok veri topladı ki; internet üzerinden gönderilmesi imkansızdı ve fiziksel olarak merkezi bir veri işleme merkezine yönlendirildi.
Yıllarca Çalıştıktan Sonra Endişeli Bekleyiş
Bu veriler; işleme merkezindeydi. Sonuçta Bauman ve ekibinin çalışmaları gerçekleşti. Her teleskoptan gelen verileri birleştirecek bir süper bilgisayarı kullandılar.
Bouman, altı yıl önce Event Horizon Teleskopu Proje Ekibi’ne katıldı. O zamanlar kara delikler hakkında hiçbir bilgisi yoktu, ancak bilgisayar bilimi ve elektrik mühendisliği konusundaki geniş deneyimlerini beraberinde getirdi. İmkansızı ölçmek ve görmek için çalışmalara başladı.
Bir kara delik fotoğraflamak çok zor bir iştir. O kadar güçlü bir çekim gücü olan bir nesneyi çekmeye çalışmak, zor olsa da; Bouman ve ekibi için hepsi eğlencenin bir parçasıydı.
M87 olarak bilinen kara delik; tüm güneş sistemimizin boyutundan daha büyük, Dünya’nın boyutunun yaklaşık üç milyon katı kadar… Sadece çok büyük değil, gerçekten çok uzak, yaklaşık 500 milyon trilyon kilometre uzakta…
Görüntü Fizik Sırlarını Ortaya Koydu
Kara deliklerin varlığı; yerçekimlerinin galaktik çekirdekteki yıldızların yörüngeleri üzerindeki şiddetli etkisi nedeniyle uzun süredir kabul görmüştür.
20 yıldan uzun süren Avrupa Güney Gözlemevi’nden geçen hızlandırılmış videoda, Yay A’ya (Sagittarius A) en yakın yıldızın eliptik yörüngesinde, galaksimizin merkezinde yer alan Süper Kütleli Kara Delik’in (SMBH) hızlanabileceği görülüyor.
Bu tür bir hareket; ancak yalnızca bir SMBH (Süper Kütleli Kara Delik) olabilen çok büyük bir kütle nesnesi tarafından üretilebildi. Kara deliklerin uzun süredir var olduğuna dair inanılmaz güçlü kanıtlar vardı. Ancak bu hala bir şeyi doğrudan gözlemlemekle aynı değil. Çalışmanın ayrıcalığı da bu…
M87 imgesi; her açıdan analiz ettiklerinde haftalar, aylar ve hatta yıllar boyunca bilim insanlarını meşgul edecek. Bu görüntü bile Einstein’ın Genel Görelilik Teorisi gibi yerleşik bilgileri yeniden düşünme fırsatı sunuyor. Bouman’ın görevdeki rolü bitse de, şimdiden yeni zorluklara doğru ilerliyor.
Bouman Gelecek Nesillere İlham Veriyor
California Teknoloji Enstitüsü’nde (Caltech) yardımcı doçent olarak yeni bir işe başlayacak. Yetenekli araştırmacı; Event Horizon ekibine de katkıda bulunmaya devam edecektir.
Event Horizon; gücünü artıracak ağa yeni teleskoplar ekleyerek, genişletme konusunda iddialı planlara sahip ve umarım bir gün ona hareketsiz görüntülere ek olarak kara delikler oluşturma imkanı verir.
