Bugüne kadarki en büyük deniz arkeolojik projelerinden biri olan Karadeniz MAP (Deniz Arkeoloji Projesi) kapsamında, Karadenizde yaklaşık 2.500 yıllık denizcilik geleneği tarihinin yazılmasına yardımcı olan 60 tane şaşırtıcı derecede iyi korunmuş batık ortaya çıkarıldı.
Southampton Üniversitesi’nin önde gelen bilimsel araştırmaları ile EEF Expeditions Limited tarafından yönetilen proje, en son robotik lazer tarama akustik ve fotogrametrik teknikleri kullanılarak geniş bir batık koleksiyonu ortaya çıkardı.
Gemilerin en eskileri M.Ö. 4. ya da 5. yüzyılın Klasik Dönemine ait. Gemiler Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinden ikibinbeşyüzyıl boyunca keşfedilmiştir. Bununla birlikte, batıklar tarih öncesi dönemlere uzanan kesintisiz ticaret, savaş ve iletişim kalıplarını temsil ediyorlar.
Karadeniz‘in belirli bir derinliğin altındaki anoksi (oksijen eksikliği) koşullarından dolayı, bazı batıklar inanılmaz derecede iyi durumda kalabilmiş.
Direkleri ayakta dururken yüzlerce veya binlerce metre derinlikte uzanıyorlar, dümenleri yerliyerinde, güvertede yatan amphoraların ve gemi bağlantı parçaları, oymalar ve alet işaretleri yapıldığı günkü kadar canlı.
Batıklar Pek çok açıdan, yalnızca ikonografi veya yazılı açıklama ile bilinen ancak şimdiye kadar hiç görülmemiş yapısal özellikler, donanımlar ve ekipman bilgisi veriyor.
Baş Araştırmacı Jon Adams, Deniz Arkeolojisi Profesörü ve Southampton Üniversitesi Deniz Araştırmaları Merkezi’nin kurucu direktörü: “Bu buluntu, dünyanın en iyi denizaltı müzeleri ve denizcilik müzelerinden birinin kapsamına alınmalıdır.” dedi.
“Birinci kazada, Bizans döneminde 10. yüzyıla tarihlenen bir ticaret gemisi battı. 93 metre derinlikte yatıyor. Bu, dalış alanındaki buluntuda, bazı yapısal özellikleri görsel olarak inceleme fırsatı bulduk.
“Bu enkazın çökelti altında bulunduğu durum şaşırtıcı, derecede yapısal ahşap bölümleri yeni gibi ve çok güzel görünüyor. Bu, çok daha yaşlı enkazların var olması gerektiğini ve aslında dalıştan sonraki birkaç gün içinde bile, biri Helenistik dönemden kalma ve daha büyük olan diğer üç tane enkazı keşfetmemizi sağladı.” dedi.
2015 yılında Karadeniz Map (Deniz Arkeoloji Projesi) kapsamında , son buzul döngüsünden sonraki deniz seviyesi değişiminin etkileri de dahil olmak üzere, bölgenin eski çevrelerindeki değişiklikleri araştırmak üzere yola çıkıldı.
Eski Deniz Seviyesi
Arazi çalışmaları, Eylül ayında 2017’de sona eren üç mevsim boyunca gerçekleştirildi. Dünyaca ünlü denizcilik bilim adamları, son gezilerinden bazı şaşırtıcı buluntuların ve amforaların ve diğer büyüleyici eserlerin koleksiyonuyla ilgili bilgileriyle geri döndüler.
Bilim adamları batıkların keşfedilmesinin yanı sıra deniz seviyesinin bugünkü seviyesinin çok altında olduğu eski kıyı şeridine yakın olan Bulgaristan’daki Ropotamo’daki erken Tunç Çağı yerleşmesinin kalıntılarını araştırdılar.
Araştırma sonuçlarına göre, sular yükseldikçe yerleşim terk edildi. Şimdi tahta evler, ocaklar ve seramik kalıntıları, denizden 2.5 metre aşağıda uzanmaktadır.
Köyün bulunduğu vadi, Arkaik dönem Yunan sömürgecileri tarafından ziyaret edilen korunaklı bir define, daha sonra erken Bizans gemiciler için bir liman ve nihayet Osmanlılar tarafından kullanılan bir demirleme yeri haline geldi.
Ekip ayrıca, devrim niteliğinde uzaktan kumandalı robotik bir araç olan Surveyor Interceptor‘u kullanarak, binlerce kilometre boyunca jeofizik araştırmalar yapmak için, deniz tabanının derinlerine gömülmüş olan eski kara yüzeylerini ortaya çıkaran, 50 km’ye kadar derin sudaki araştırma çalışmalarını sürdürdü.
Çekirdekteki malzemelerden, deniz seviyesinin yükselmesi gibi çevresel değişimin anahtar süreçleri de dahil olmak üzere antik çevrenin doğası yeniden inşa edilebilecek.
Profesör Adams, keşif gezisinde bir araya getirdikleri tüm delillerin, bölgenin deniz tarihini birbirine bağlamasına yardımcı olacağını belirtti.
“Birincil hedeflerimiz, bölgenin daha sonraki tarih öncesi ve özellikle de büyük çevresel değişime insan tepkisi üzerine odaklanıyor. İnsanın geçmişiyle ilgili bu büyük soruları ele alacağımız eşsiz bir veri arşivine sahip olduğumuza inanıyoruz “dedi.
Deniz Tarihini Yeniden Yazmak
Sozopol’daki Sualtı Arkeolojisi Merkezi Müdürü Dr. Kalin Dimitrov, “Deniz Arkeoloji Projesi’nin Karadeniz (MAP) üçüncü sezonunda, antik denizcilik mozaiğinin boşluklarını dikkat çekici derecede iyi korunmuş gemilerin keşfi ve dokümantasyonu ile doldurmaya devam ettik”
“Gemiler, Roma ve Bizans dönemlerini ve antik Yunan sömürgeciliğini temsil etmektedir. Keşfedilen gemi enkazı kuşkusuz antik gemi yapımı tarihini yeniden yazacaktır. “dedi.
Karadeniz Harita Projesi (MaP), projeyi başlatmak için Expedition and Education Foundation’u kuran Hans K Rausing tarafından tasarlandı.
Vakfın çalışması, bölgedeki insanlığın ve insan uygarlığının kökleri konusundaki anlayışımızı geliştirmeye olan ilgiyi yansıtan bir yardım fonu olan Julia ve Hans Rausing Trust tarafından finanse edilmektedir.
