Kanserinizi teşhis etmek için bir robota güvenir misiniz? Penn State‘teki araştırmacılarına göre; makine performansına ve ayrıca kendi teknolojik yeteneklerine güven duyan kişilerin; dijital sağlık hizmetlerini ve sağlayıcılarını kabul etme ve kullanma olasılıkları daha yüksektir.
James P. Jimirro Medya Efektleri Profesörü S. Shyam Sundar: “Günümüzde alımın çoğu kez resepsiyon görevlisi yerine kiosk* ile yapıldığı tıbbi alanda otomatik sistemlerin kullanımı giderek artmaktadır. Bu otomatik robot hemşire ve doktorlarla birlikte; ‘robot resepsiyonistlerinin’ kullanıcı kabulünü araştırdık. Ayrıca, bu rollerin aldığı biçimin (insan benzeri, avatar veya robot) kullanıcı kabulünde bir fark yaratıp yaratmadığını test ettik.”
Sundar’e göre, sağlık sektörü otomatik sistemlere olan bağımlılığın artmasından yararlanabilir.
Sundar: “Doktorlar; insan bant genişlikleri, deneyimleri, bilgileri ve hatta dakikadan dakikaya aklın durumlarıyla sınırlıdır. Buna karşılık; makineler hastanın semptomlarının gösterebileceği ve asla yorulmadıkları tüm olası koşulları ‘düşünmek’ için programlanabilir. Bu yüzden bir miktar otomasyona ihtiyaç vardır.”
Araştırmacılar; klinikteki otomasyonun kabul edilmesinin ardındaki kullanıcı psikolojisini daha iyi anlayabilmek için, çevrimiçi işgücü Amazon Mechanical Turk‘ten katılımcı topladılar.
İlk olarak, ekip; katılımcıların “machine heuristic”** olarak adlandırılan makinelere ilişkin önyargılı inançlarını ve makinelere yönelik tutumlarını ölçtüler.
Sundar: “Bir makine buluşsal buluşu; insanların makineler hakkında bilgi sahip olmadığı; makinelerin yanılmazlığı, nesnellik ve verimliliğine olan inançları da dahil olmak üzere, kalıpları içerir.”
Ekip, katılımcıların, “insanlardan ziyade makineler; bir görevi tamamladığında, sonuçlar daha doğrudur” gibi ifadelerle, anlaşma seviyelerini belirtmelerini isteyerek, katılımcıların makine sezgiseline bağlılıklarını ölçtüler. Araştırmacılar ayrıca; katılımcılara “güç kullanımlarını” veya makineleri kullanmadaki uzmanlık seviyelerini ve konforlarını değerlendirmek için çeşitli sorular sordular.
Daha sonra, katılımcıları; resepsiyonist, hemşire ve doktor gibi çeşitli sağlık hizmeti sağlayıcısı kombinasyonlarına maruz bıraktılar. (İnsan, avatar ve makine gibi etken türleriyle birlikte…) Katılımcıların bu sağlık hizmeti sağlayıcılarını kabullerini ve gelecekte bu sağlayıcıları kullanma niyetlerini test etmek için çeşitli avatar türleri ile çevrimiçi sohbet etkileşimleri başlattılar.
Sundar: “İnsanların inançlarının; makine sezgisel olarak ne kadar yüksek olduğunu, onların aracıya karşı tutumlarının ne kadar olumlu olduğunu ve gelecekte hizmeti kullanmak için niyetinin ne kadar olumlu olduğunu gördük. Güç kullanımının; dijital sağlık hizmeti sağlayıcılarının kabulünü öngördüğünü de bulduk. Bir güç kullanıcısı; (gelişmiş bilgisayar becerisine sahip bir kişi), örneğin bir güç doktoru olmayan bir robot doktorunu kabul etmenin daha muhtemel olduğunu belirtti.”
Ekip ayrıca; makine sezgisel ve güç kullanımının çift doz etkisinin olduğunu fark etti.
Sundar: “Makine sezgisel ve yüksek güç kullanımı konusunda yüksek olduğumuzda, otomatik sağlık hizmeti sağlayıcılarına karşı en olumlu tutuma sahip olduğumuzu gördük. Bu kombinasyon; insanların bu teknolojileri daha fazla kabul etmesini sağlıyor gibi görünmektedir.”
Bu etki tüm deneysel şartlarda benzerdi. Başka bir deyişle; makine sezgisel olarak yüksek bağlılığı olan ve aynı zamanda uzman kullanıcılar olan insanlar; ister insan, ister avatar, ister robot olsun, dijital sağlık hizmeti sağlayıcısının tüm biçimlerine karşı neredeyse eşit derecede olumlu tutum sergilemiştir.
Sundar: “Sonuçlarımız, sağlık tesislerinde otomasyonu uygulamanın anahtarının, makinenin yeteneklerine olan inancı yüksek olan uzman kullanıcılara hitap edecek şekilde arayüzü tasarlamak olabileceğini gösteriyor. Tasarımcılar, antropomorfize*** edici sağlık robotları yerine; sohbet işlevselliği gibi özellikleri geliştirmeye yönlendirebilirler. Ayrıca, güç kullananların sayısını artırmak ve makinelerin güvenilir olduğuna dair genel inanç; otomatik hizmetlerin benimsenmesini artırabilir.”
* Kiosk: Mikro işlemci kontrollü bir bilgisayar ve dokunmatik ekrandan oluşan bir sistemdir
** Machine Heuristic (Makine Buluşsal-Sezgisel): Genellikle basit bir sezgisel olarak adlandırılan bir sezgisel teknik, problem çözme veya kendini keşfetmeye yönelik, pratik bir yöntem kullanan, optimal, mükemmel, mantıklı veya rasyonel olduğu garanti edilemeyen ancak acil bir hedefe ulaşmak için yeterli olan bir yaklaşımdır.
*** Antropomorfizm/İnsan Biçimcilik: İnsanî vasıfların başka bir varlığa atfedilmesidir. Hayvanlar, cansız varlıklar, doğa güçleri, çok ve tek Tanrılı dinlerdeki tanrılar, melekler, şeytanlar, cinler ve daha başka kavramlar da “Antropomorfizm” konusu olabilir.
