Almanya’nın Heidelberg kentindeki Max Planck Astronomi Enstitüsü’ndeki gökbilimciler, genç cüce yıldız PDS 70‘in etrafında gezegen formasyonunun muhteşem bir görüntüsünü yakaladılar.
ESO‘nun Büyük Teleskopu (VLT) üzerindeki SPHERE aletini kullanarak Varoluştaki en güçlü gezegen bulma araçları ile uluslararası ekip genç yıldızı çevreleyen gezegen oluşturan bir malzemeden geçen bir yolu kesen PDS 70b adlı genç bir gezegenin ilk güçlü tespiti yaptı.
SPHERE cihazı ayrıca ekibin, farklı dalga boylarında gezegenin parlaklığını ölçmesini sağladı. Bu da atmosferinin özelliklerinin saptanmasına olanak tanıdı.
Gezegen, görüntünün karartılmış merkezinin sağında parlak bir nokta gibi görünen yeni gözlemlerde çok açık bir şekilde göze çarpmaktadır. Uranüs ile Güneş arasındaki mesafeye yaklaşık olarak eşdeğer olan merkez yıldızdan yaklaşık üç milyar kilometre uzaklıktadır.
Analiz, PDS 70b‘nin Jüpiter‘in birkaç katı kütlesine sahip dev bir gaz gezegeni olduğunu göstermektedir. Gezegenin yüzeyi yaklaşık 1000 ° C’lik bir sıcaklığa sahiptir ve bu da kendi Güneş Sistemimizdeki herhangi bir gezegenden daha sıcak olmasını sağlar.
Görüntünün ortasındaki karanlık bölge, koronagrafın, merkezi yıldızın kör edici ışığını engelleyen ve gökbilimcilerin daha çok diski ve gezegensel yoldaşını algılamalarına izin veren bir maskeden kaynaklanır. Bu maske olmadan, gezegenden gelen zayıf ışık, PDS 70‘in yoğun parlaklığıyla tamamen boğulurdu.
PDS 70‘in hâkim gezegeninin keşfinin arkasındaki ekibi yöneten Miriam Keppler “Genç yıldızların etrafındaki bu diskler, gezegenlerin doğum yerleridir. Ancak şimdiye kadar sadece birkaç gözlem, onlar içindeki bebek gezegenlerinin ipuçlarını tespit etti. Sorun şu ana kadar, bu gezegen adaylarının çoğunun sadece diskteki özellikler olabilirdi.” diye açıklıyor.
Keppler’in Sonuçları
PDS 70‘in genç arkadaşının keşfi, daha fazla araştırmayı zaten yapmış olan heyecan verici bir bilimsel sonuçtur. Keppler de dahil olmak üzere, keşif ekibi ile aynı gökbilimcilerin birçoğunu kapsayan ikinci bir ekip, geçtiğimiz aylarda PDS 70‘in yeni doğan gezegensel yoldaşını daha ayrıntılı olarak araştırmak için ilk gözlemleri takip etti.
Sadece burada gösterilen gezegenin olağanüstü net görüntüsünü değil, aynı zamanda gezegenin bir spektrumunu bile elde edebildiler. Bu spektrumun analizi atmosferinin bulanık olduğunu gösterdi.
PDS 70‘in gezegensel arkadaşı, bir geçiş diski merkezde dev bir “deliğe” sahip olan protoplanjik bir disk oluşturdu. Bu iç boşluklar on yıllardır bilinmektedir. Disk-gezegen etkileşimi ile üretildikleri tahmin edilmiştir. Şimdi gezegeni ilk kez görebiliriz.
Genç ekibin araştırılması için ikinci ekibin lideri olan André Müller, “Keppler‘in sonuçları, gezegensel evrimin karmaşık ve zayıf anlaşılmış erken evrelerine yeni bir pencere açıyor” diyor. “Genç bir yıldızın diskindeki bir gezegeni gezegen oluşumunun ardındaki süreçleri gerçekten anlamak için gözlemlemeliyiz.” Gezegenin atmosferik ve fiziksel özelliklerini belirleyerek, astronomlar gezegen oluşumunun teorik modellerini test edebilirler.
Bir gezegenin toz örtülü doğumunun bu bakış açısı, ESO‘nun SPHERE aletinin etkileyici teknolojik özellikleri sayesinde mümkün oldu. Bu, yüksek-karşıtlıklı görüntüleme olarak bilinen bir tekniği kullanarak yakın yıldızların etrafındaki eksoplakları ve diskleri inceleyerek elde edilebilecek zorlu bir başarı.
Bir koronografla bir yıldızdan gelen ışığı bloke ederken bile, SPHERE, parlak genç yıldızların çoklu dalga boyları ve dönemlerinde, soluk gezegensel yoldaşların sinyallerini filtrelemek için akıllıca tasarlanmış gözlem stratejilerini ve veri işleme tekniklerini kullanmak zorundadır.
Max Planck Astronomi Enstitüsü‘nün müdürü ve ekiplerin lideri Thomas Henning, bilimsel macerayı şöyle özetliyor: “Bu yüksek teknolojili makineyi inşa etmek için on yıldan fazla süredir devam eden çabalardan sonra, SPHERE, keşif ile hasadı elde etmemizi sağlıyor. “
