Harvard Tıp Fakültesi Blavatnik Enstitüsü bilim insanlarının önderliğindeki araştırmaya göre; demanstan epilepsiye kadar uzun süredir devam eden bozukluklara neden olan beynin sinirsel etkinliği, aynı zamanda yaşlanmada ve yaşam süresinde de rol oynuyor.
16 Ekim’de Nature dergisinde yayınlanan çalışma; insan beyni, fareler ve solucanlardan elde edilen bulgulara dayanıyor ve beyindeki aşırı aktivitenin daha kısa yaşam süreleri ile bağlantılı olduğunu ve bu aşırı aktivitelerin bastırılmasının yaşamı uzattığını öne sürüyor.
Bulgular; sinir sistemi aktivitesinin insan ömrünü etkilediğine dair ilk kanıtı sunmaktadır. Her ne kadar önceki çalışmalar sinir sisteminin bir kısmının hayvanlarda yaşlanmayı etkilediğini öne sürse de, yaşlanmada, özellikle de insanlarda sinirsel aktivitenin rolü bulanık kaldı.
Nöral uyarma; uzun ömürlülüğü etkilediği bilinen bir moleküler olaylar zinciri boyunca etki ediyor gibi görünmektedir: İnsülin ve insülin benzeri büyüme faktörü (IGF) sinyal yolu…
Bu sinyalleme kaskadındaki anahtar; daha önce Yankner Lab tarafından yaşlanan beyinleri demans ve diğer streslerden korumak için gösterilen, REST adlı bir protein gibi görünmektedir.
Sinirsel aktivite, beyindeki elektrik akımlarının ve titreşimlerin sabit titremesini ifade eder. Araştırmacılar, aşırı aktivitenin veya uyarmanın, bir kas seğirmesinden ruh halindeki veya düşüncedeki bir değişime kadar çeşitli şekillerde ortaya çıkabileceğini belirtti.
Çalışmadan, bir kişinin düşüncelerinin, kişiliğinin veya davranışının ömrünü nasıl etkilendiği henüz belli değil.
HMS Genetik Profesörü ve Araştırma Müdürü Bruce Yankne: “Gelecekteki heyecan verici bir araştırma alanı, bu bulguların bu kadar üst düzey insan beyni işlevleri ile nasıl ilişkili olduğunu belirlemek olacaktır.”
Araştırmacılar; araştırmada Alzheimer hastalığı ve bipolar bozukluk gibi nöral aşırı aktiviteyi içeren durumlar için yeni tedavilerin tasarımını bilgilendirebileceğini belirtti.
Bulgular, REST’i hedef alan ilaçlar gibi bazı ilaçların veya meditasyon gibi bazı davranışların sinirsel aktiviteyi modüle ederek yaşam süresini uzatabileceği olasılığını arttırmaktadır.
Yankner, nöral aktivitedeki insan varyasyonunun gelecekteki yolları terapötik müdahale için açacak hem genetik hem de çevresel sebeplere sahip olabileceğini söyledi.
Tüm yollar REST’e çıkıyor…
Yankner ve arkadaşları araştırmaya; 60 ila 100 yaşları arasında ölen yüzlerce insandan bağışlanan beyin dokusunda, çeşitli genlerin açılma ve kapatılma dereceleri gibi gen ekspresyon paternlerini analiz ederek başladılar.
Bilgi; yetişkinlerin üç ayrı araştırma çalışmasıyla toplanmıştır. Bu çalışmada analiz edilenler bilişsel olarak sağlamdı, bu nedenle bunama olmadı.
Yankner: ”Hemen, yaşlı ve genç çalışma katılımcıları arasında çarpıcı bir fark ortaya çıktı. En uzun ömürlü insanlar (85 yaşın üzerinde olanlar) sinir uyarımı ile ilgili genlerin ifadesi 60 ile 80 yaş arasında ölenlere göre daha düşük.“
Deney sürecinde araştırmacılar; tüm bilim insanlarının karşılaştıkları soruyu sordular: Korelasyon mu nedensellik mi?… Sinirsel uyarılmadaki bu eşitsizlik sadece yaşam süresini belirleyen daha önemli faktörlerin yanında mı ortaya çıkıyordu yoksa uyarılma seviyeleri uzun ömürlülüğü doğrudan etkiliyor mu? Öyleyse nasıl?
Ekip, Caenorhabditis model organizma modelinde genetik, hücre ve moleküler biyoloji testlerini içeren bir baraj deneyi gerçekleştirdi: Genetiği değiştirilmiş farelerin analizleri ve bir yüzyıldan fazla süredir yaşayan insanların ek beyin dokusu analizleri…
Bu deneyler, sinirsel uyarılmanın değiştirilmesinin aslında yaşam süresini etkilediğini ve moleküler düzeyde neler olabileceğini açıkladığını ortaya koydu.
Araştırmacılar, genleri düzenlediği bilinen REST’in sinirsel uyarılmayı da baskıladığını söyledi. Hayvan modellerinde REST veya eşdeğerini bloke etmek; sinirsel aktivitenin daha yüksek olmasına ve ölümlerin artmasına neden olurken, REST’in tersini yaptı. İnsan merkezciler, beyin hücrelerinin çekirdeğinde, 70’li veya 80’li yaşlarda ölen insanlardan önemli ölçüde daha fazla REST’e sahipti.
Araştırmacılar solucanlardan memelilere kadar REST’in iyon kanalları, nörotransmitter reseptörleri ve sinapsların yapısal bileşenleri gibi sinirsel uyarılmaya merkezi olarak katılan genlerin ekspresyonunu bastırdığını tespit etti.
Düşük uyarma, çatal ucu transkripsiyon faktörleri olarak bilinen bir protein ailesini aktive eder. Bu proteinlerin birçok hayvanda insülin / IGF sinyalleşmesi yoluyla bir “uzun ömür yolu” na aracılık ettiği gösterilmiştir. Bilim insanlarının kalori kısıtlaması ile harekete geçirilebileceğine inandıkları yol ile aynı düşüncedir.
Nörodejenerasyonu engellemede ortaya çıkan rolüne ek olarak, REST’in uzun ömürdeki rolünün keşfi, proteini hedefleyen ilaçların geliştirilmesinde ek motivasyon sağlar.
Bu tedavilerin nöral uyarımı azaltıp azaltmadığını, sağlıklı yaşlanmayı artırdığını veya ömrünü uzatıp uzatmadığını belirlemek zaman ve birçok test gerektirse de, bu kavram bazı araştırmacıları büyüledi.
Araştırmacılar, yaşlanan insanların büyük araştırma kohortları olmadan çalışmanın mümkün olmayacağını vurgulamaktadır.
